આવતીકાલે 2025-26 માટે રિવાઇઝ અથવા વિલંબિત રિટર્ન ભરવાનો છેલ્લો દિવસ છે. આ પછી તમે તમારી જાતે રિટર્નમાં કોઈ ફેરફાર કરી શકશો નહીં. હાલમાં દેશમાં 70 લાખથી વધુ કરદાતાઓ એવા છે જેમનું રિટર્ન હજુ સુધી પ્રોસેસ થયું નથી. તેમાં મોટી સંખ્યા એવા લોકોની છે જેમનું રિફંડ અટવાયેલું છે.

વિભાગ દ્વારા ઘણા કરદાતાઓને ફોર્મ-16 અને ITR માં તફાવત હોવા અંગેના એલર્ટ પણ મોકલવામાં આવ્યા છે. નિયમ મુજબ, 31 ડિસેમ્બરની ડેડલાઇન પૂરી થતા જ કરદાતા પાસેથી સ્વૈચ્છિક સુધારાનો વિકલ્પ સમાપ્ત થઈ જશે. આ પછી તમે તમારી મરજીથી કોઈ કપાત કે છૂટનો દાવો કરી શકશો નહીં. જો વિભાગને કોઈ ગડબડ મળશે, તો તે સીધો નોટિસ અથવા ડિમાન્ડ જાહેર કરશે.

ચેમ્બર ઓફ ટેક્સ કન્સલ્ટન્ટ્સની ડાયરેક્ટ ટેક્સ કમિટીના ચેરમેન સીએ વિરાજ મહેતાના મતે, જો તમે 31 ડિસેમ્બર સુધી રિટર્ન રિવાઇઝ નહીં કરો, તો પછીથી તમારી પાસે ફક્ત ‘અપડેટેડ રિટર્ન’ (u/s 139(8A)) નો વિકલ્પ રહેશે.

આ સુવિધા 4 વર્ષ સુધી મળે છે, પરંતુ તેમાં તમારે ભારે પેનલ્ટી ચૂકવવી પડશે. પહેલા વર્ષમાં 25%, બીજામાં 50% અને ચોથા વર્ષ સુધી આ પેનલ્ટી 70% સુધી જઈ શકે છે. આ ઉપરાંત વ્યાજ અલગથી ચૂકવવું પડશે.

ડિપાર્ટમેન્ટના લેટેસ્ટ ડેટા મુજબ, 28 ડિસેમ્બર સુધીમાં લગભગ 8.5 કરોડ ITR ફાઇલ અને વેરિફાય કરવામાં આવ્યા છે. તેમાંથી લગભગ 7.8 કરોડ રિટર્ન પ્રોસેસ થઈ ચૂક્યા છે, પરંતુ 70 લાખથી વધુ રિટર્ન હજુ પણ સેન્ટ્રલ પ્રોસેસિંગ સેન્ટર (CPC) માં પેન્ડિંગ છે.

આ વર્ષે અત્યાર સુધીમાં 21 લાખથી વધુ રિવાઇઝ્ડ રિટર્ન ફાઇલ કરવામાં આવ્યા છે. નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે જે લોકોના રિફંડ અટવાયેલા છે, તેમાંથી મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં વિભાગે ડેટામાં ગડબડી અથવા પોલિટિકલ ડોનેશન જેવા દાવાઓ પર સવાલો ઉઠાવ્યા છે.

31 ડિસેમ્બરની તારીખ ફક્ત રિટર્ન સુધારવા માટે છે, રિફંડ મેળવવા માટે નથી. જો તમારું રિટર્ન સાચું છે અને વિભાગના કારણે પ્રોસેસિંગમાં વિલંબ થઈ રહ્યો છે, તો વિભાગ તમને રિફંડ સાથે વ્યાજ પણ આપશે.

પરંતુ જો રિટર્નમાં કોઈ ગડબડ જોવા મળી અને તમે તેને 31 ડિસેમ્બર સુધીમાં સુધાર્યું નથી, તો રિફંડ ત્યાં સુધી ફ્રીઝ રહેશે જ્યાં સુધી વિભાગનો ઉકેલ ન આવે.

સિંઘાનિયા એન્ડ કંપનીના મેનેજિંગ પાર્ટનર રોહિત જૈન અનુસાર, જો વિભાગે તમને મિસમેચનું એલર્ટ મોકલ્યું છે અને તમે તેને અવગણ્યું છે, તો 31 ડિસેમ્બર પછી તમે મુશ્કેલીમાં મુકાઈ શકો છો. વિભાગ તેને આવક છુપાવવાનો મામલો માની શકે છે. આવી સ્થિતિમાં, કલમ 270A હેઠળ ટેક્સ ચોરીની રકમના 50% થી લઈને 200% સુધીનો દંડ લગાવી શકાય છે.

ટેક્સ નિષ્ણાત ગોપાલ બોહરાના મતે, CPC પાસે રિટર્ન ફાઇલ કરવાના વર્ષના અંત પછી 9 મહિનાનો સમય હોય છે. ઉદાહરણ તરીકે, જો તમે જુલાઈ 2025માં રિટર્ન ભર્યું હોય, તો વિભાગ પાસે તેને પ્રોસેસ કરવા માટે 31 માર્ચ 2026 સુધીનો સમય છે. જોકે, રિફંડ જાહેર કરવાની કોઈ નિશ્ચિત સમય મર્યાદા નથી, પરંતુ સામાન્ય રીતે પ્રોસેસિંગના એક અઠવાડિયાની અંદર પૈસા ખાતામાં આવી જાય છે.

આવકવેરા કાયદા મુજબ, જો રિફંડમાં વિલંબ થાય છે તો વિભાગ કરદાતાને દર મહિને 0.5% ના દરે સામાન્ય વ્યાજ આપે છે. આ વાર્ષિક 6% થાય છે. આ વ્યાજ ત્યારે મળે છે જ્યારે વિલંબ વિભાગની ભૂલને કારણે થયો હોય, ન કે કરદાતા દ્વારા ખોટી માહિતી આપવાને કારણે.