અમેરિકન પ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ અને ઇઝરાયલના વડા પ્રધાન બેન્જામિન નેતન્યાહૂ દ્વારા રજૂ કરાયેલ ’20 સૂત્રીય ગાઝા પ્લાન’ મુસ્લિમ દેશોમાં નવી ફૂટનું કારણ બન્યો છે. જોકે આ યોજનાનો હેતુ ગાઝામાં કાયમી શાંતિ લાવવાનો છે, પરંતુ તેની ઘણી શરતો પર આરબ અને ઇસ્લામિક દેશો સહમત નથી.

શરૂઆતમાં ખુશ થયા બાદ પાકિસ્તાનમાં વિરોધ થતાં તેણે દાવો કર્યો કે મુસ્લિમ દેશોને બતાવેલો પ્લાન ટ્રમ્પના પ્રસ્તાવથી અલગ છે. આ ઉપરાંત, અમેરિકાના સહયોગી કતાર અને તૂર્કિયેના રાષ્ટ્રપતિ રેચેપ તૈય્યપ એર્દોગન પણ આ પ્લાનના કેટલાક મુદ્દાઓ સાથે અસહમત છે.

આ પ્રસ્તાવમાં ગાઝામાં ‘અસ્થાયી આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રશાસન’ (અમેરિકા, ઇજિપ્ત, જોર્ડન અને બોર્ડ ઓફ પીસની દેખરેખ હેઠળ)ની જોગવાઈ છે.

ટ્રમ્પે ઇઝરાયલી PM નેતન્યાહૂ સાથે ગાઝા પ્રસ્તાવ રજૂ કર્યો ત્યારે તેમણે વ્હાઇટ હાઉસમાં મળેલા પાકિસ્તાનના PM શહબાઝ શરીફ અને આર્મી ચીફ આસિમ મુનીરના વખાણ કર્યા.

આનાથી ખુશ થયેલા શહબાઝ શરીફ ભૂલી ગયા કે તેમનો દેશ ઇઝરાયલ માટે ‘ઝાયોનિસ્ટ રિઝીમ’ શબ્દનો ઉપયોગ કરે છે અને ગાઝામાં ઇઝરાયલના યુદ્ધને ‘નરસંહાર’ ગણાવે છે. તેમણે ટ્વીટ કર્યું, જેમાં તેમણે ગાઝા પ્રસ્તાવ માટે ટ્રમ્પના ખૂબ વખાણ કર્યા અને કહ્યું કે ‘યુદ્ધ’ સમાપ્ત થવું જોઈએ. 

જોકે, પાકિસ્તાનમાં લોકો ભડકી ઉઠ્યા. તેમણે આને ઇઝરાયલના નરસંહારને ‘યુદ્ધ’ ગણાવીને ઝાયોનિસ્ટ રિઝીમને માન્યતા આપવાના પ્રયાસ તરીકે જોયો અને શહબાઝ શરીફ પર ગદ્દારીનો આરોપ મૂક્યો.

દેશવ્યાપી વિરોધ વધતાં પાકિસ્તાન સરકાર બેકફૂટ પર આવી. વિદેશ મંત્રી ઇશાક ડારે સ્પષ્ટતા કરી કે ટ્રમ્પનો જાહેર થયેલો પ્રસ્તાવ મુસ્લિમ દેશોને બતાવેલા ડ્રાફ્ટ સાથે મેળ ખાતો નથી. તેમણે કહ્યું કે ડ્રાફ્ટમાં ગાઝામાંથી ઇઝરાયલની સંપૂર્ણ વાપસી અને ટુ-સ્ટેટ સોલ્યુશનની વાત હતી, જે બાદમાં હટાવી દેવાઈ છે. ડારે ભારપૂર્વક કહ્યું કે, ‘આ 20 મુદ્દા, જેને ટ્રમ્પે સાર્વજનિક કર્યા છે, તે અમારા નથી.’

કતાર અમેરિકાનો મહત્ત્વનો સહયોગી અને હમાસનો નજીકનો દેશ છે, તે ટ્રમ્પના ગાઝા પ્લાનને સમર્થન આપે છે, પરંતુ તેમાં બદલાવ લાવવા પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. કતારને લાગે છે કે આ પ્લાન ઇઝરાયલની તરફેણમાં છે (જેમ કે બફર ઝોન બનાવવો), તેથી તે પેલેસ્ટાઇનની સાર્વભૌમત્વ સુરક્ષિત રહે તે માટે સંશોધનની માંગ કરશે.

કતારના PM અને વિદેશ મંત્રી મોહમ્મદ બિન અબ્દુલરહમાન અલ થાનીએ કહ્યું કે પ્રસ્તાવમાં યુદ્ધ સમાપ્ત કરવાની વાત છે, પણ કેટલાક મુદ્દાઓ પર સ્પષ્ટીકરણની જરૂર છે, જેના પર તેઓ ઇજિપ્તમાં થનારી વાતચીતમાં ચર્ચા કરશે.

સંયુક્ત રાષ્ટ્રમાં ગાઝા પ્રસ્તાવ પરની બેઠકને તૂર્કિયેના રાષ્ટ્રપતિ એર્દોગને સફળ ગણાવી હતી. જોકે, પ્રસ્તાવ જાહેર થયા બાદ તૂર્કિયેના અધિકારીઓએ વાંધો ઉઠાવ્યો કે તેમાં ઇઝરાયલના કબજા હેઠળના વિસ્તારોમાંથી સેનાની વાપસીમાં વિલંબ થઈ શકે તેવી વાતો છે.

તૂર્કિયે પહેલેથી જ ઇઝરાયલની કબજાવાળી નીતિની વિરુદ્ધ રહ્યું છે, આથી ટ્રમ્પના પ્રસ્તાવને તૂર્કિયેનું પૂર્ણ સમર્થન મળ્યું નથી. રાષ્ટ્રપતિ એર્દોગન ઇઝરાયલ પર નરસંહારના આરોપો પણ લગાવતા રહ્યા છે અને તેમણે નેતન્યાહૂને તાજેતરમાં સંઘર્ષ રોકવા આગ્રહ કર્યો હતો.

અમેરિકાના જૂના દુશ્મન ઈરાને ટ્રમ્પના ગાઝા પ્લાન પર અસહમતિ દર્શાવી છે, કારણ કે તેમાં તેના સમર્થિત સંગઠન હમાસના ખાત્માની વાત છે, જે ક્ષેત્રમાં ઈરાનની નબળાઈ વધારી શકે છે.

ઈરાનના વિદેશ મંત્રાલયે હમાસની પ્રતિક્રિયાનું સમર્થન કરતાં ચેતવણી આપી કે પ્લાનમાં ઘણા જોખમો અને ખતરનાક પાસાઓ છે. ઈરાને કહ્યું કે તે નરસંહાર રોકવા, ઇઝરાયલી સેનાની વાપસી, પેલેસ્ટાઇનના આત્મ-નિર્ણયના અધિકારનું સન્માન અને ગાઝાના પુનર્નિર્માણની વાત કરતો દરેક નિર્ણય આવકારે છે.